Het Hulshorsterzand: levend zand

Kijk hier voor een kaart van het gebied

Het Hulshorsterzand is een uniek stuifzandgebied bij Hulshorst. Het ligt ingeklemd tussen de spoorbaan Amersfoort-Zwolle, de Klarenweg en de Hierdenseweg.
Het 'zand' is onderdeel van het natuurgebied Leuvenhorst van Natuurmonumenten. Het is in 1928 door Natuurmonumenten aangekocht.

* ONTSTAAN
Tot zo'n honderd jaar geleden stoof het zand hier nog vrij in het rond. Het open stuifzandcomplex was toen ook veel groter. In het begin van de 19e eeuw lag er tussen Harderwijk, Nunspeet en Wezep een strook stuifzand van 2 tot 3 km breed en bijna 30 km lang.

Om de overlast van het stuifzand te beperken en op termijn hout te winnen, heeft men grote delen van Leuvenhorst bebost.
Men gebruikte hiervoor met name grove dennen, omdat die naaldbomen het beste tegen de barre omstandigheden bestand zijn.
In de luwte van de dennenaanplanten raakte het stuifzand spontaan bebost met jonge dennetjes. Het is nu moeilijk te zeggen welke grove dennen hier in het verleden zijn geplant en welke als een dennenzaadje zijn komen aanwaaien.

* STUIVEN EN ROKEN
In een deel met heide, gras en wat boomstronken heeft Natuurmonumenten in de periode van 1991 tot 1996 bomen verwijderd. Door deze en andere bosstroken open te kappen kan de wind weer vat krijgen op het zand.
Hierdoor komt het bij harde wind in beweging. Dit stuiven of 'roken' is belangrijk omdat daardoor steeds opnieuw kale plaatsen ontstaan, waar de unieke planten van het stuifzand zich kunnen vestigen.

Tegen boomstammen is het zand soms tot aanzienlijke hoogtes opgestoven. Soms steken alleen de grillig gevormde kruinen er nog maar bovenuit. Deze steile, opgestoven zandheuvels noemen we ook wel forten.

Het is een extreem leefgebied. Het temperatuurverschil tussen dag en nacht kan wel veertig graden zijn.

* FLORA EN FAUNA
De flora en fauna is opmerkelijk en in veel gevallen voor Nederland zeldzaam, zoals:

* VANAF 1910
Aan de kant van de Klarenweg ligt een dennenbos dat rond 1910 is aangelegd.
Met deze bosstrook deelde men het grote open Hulshorsterzand in twee delen, waardoor het gevaar van zandverstuivingen aanzienlijk afnam. Voor die tijd kon de gesel van het zand hele akkers en zelfs huizen met zand bedekken.
Natuurmonumenten heeft later weer een deel van deze bosstrook opengemaakt ten behoeve van het stuifzand en haar flora en fauna.

* RUSTEND ZAND
Aan de kant van de Hierdensweg ligt het zogenoemde 'rustend zand'.
Gras en heide hebben het stuifzand vastgelegd en de begroeiing wint steeds meer terrein. Op den duur zal het bos worden.
Maar voorlopig is de plantengroei nog iel en kwetsbaar en trappen edelherten en ook wandelaars het nog gemakkelijk kaal.
Het is een goed gebied voor mestkevers. Deze insecten leggen hun eitjes in een balletje mest, dat ze vervolgens in een holletje in het zand verstoppen.

* BERGEN
Aan die kant van het Zand liggen ook twee bergen: de Ringberg en de Tafelberg.
Het zijn beide forten die lang geleden zijn opgestoven en later volledig begroeid raakten met bos. Bovenop hebben de bergen een vlak plateau. Op de hellingen groeit veel kraaiheide, die zich als een tapijt tussen de bomen uitstrekt. Anders dan struikheide bloeit de kraaiheide in april (roze-rood).
In de zomer vormt kraaiheide ravenzwarte besjes die niet veel smaak hebben.

* ARCHEOLOGISCHE VONDSTEN
In het Hulshorsterzand zijn sporen van bewoning gevonden van 3000 jaar voor Christus.
Ook zijn er belangrijke archeologische vondsten gedaan die dateren uit het Neolithicum (± 4.000 tot 1.700 voor Christus).
Het Neolithicum of jonge steentijd is de periode waarin de overgang plaatsvond van jagen en verzamelen naar akkerbouw en het weiden van kudden. De periode eindigt met de ontdekking van de metaalbewerking (koper, later brons), waarna de bronstijd begint.

Kijk hier voor een kaart van het gebied

© tekst: Nunspeet.Net
bron: o.a. Natuurmonumenten




RECHTEN SAMENSTELLING VOORBEHOUDEN
samenstelling: gertjan van wijk

Deze site is een exclusieve productie van:
© NUNSPEET.NET