Het begon tijdens de oorlog met een aantal mensen die hun toevlucht zochten bij de Fam. Von Baumhauer in Vierhouten en later eveneens in een huis op 'het Soerel'.

Omdat het aantal onderduikers toenam werd het gevaar van ontdekking door de Duitsers te groot. Daardoor werd op initiatief van de heer Von Baumhauer in het najaar van 1943 het Geheime dorp gesticht. Uiteindelijk heeft het geheime dorp plaats geboden aan bijna tweehonderd onderduikers. Vaak met gevaar voor eigen leven werd het dorp door Nunspeters gesticht en onderhouden. Er werden hutten gebouwd om de onderduikers te huisvesten.
Aanvankelijk werden het tien primitieve hutten die half ondergronds werden gebouwd. In de periode 1943-1944 hebben er tussen de 80 en 120 mensen van verschillende nationaliteiten gewoond. Het waren joden, Amerikanen, Engelse vliegers, Duitse deserteurs, een Pool en een Rus.

Opa Bakker en Tante Cor waren de stuwende krachten achter het onderduikerskamp. Maar ook namen als Henk Franken, Andries Lenstra, Leen Schaap, A. Derksen(lange Bert), Arie de Zeeuw, de familie IJzerman, Hildebrand Baar, de familie Mazier, Karsten en Reezigt, mogen niet onvermeld blijven. Vele inwoners uit Nunspeet hielpen hen. Ze verzamelden eten, speeltjes, schoon goed en het laatste nieuws. Het transport werd meestal 's avonds in donker door Dirk Vierhout verzorgd, die meubelmaker annex verhuizer in Nunspeet was.

Het waren spannende dagen. Steeds dreigde ontdekking en dat zou ongetwijfeld voor de onderduikers de dood betekenen!
En niet alleen de onderduikers, ook hun verzorgers liepen gevaar. Een monument op de 'nieuwe begraafplaats' aan de Eperweg te Nunspeet herinnert aan de ondergrondse strijders o.a. Opa Bakker, vader en zoon IJzerman en Dirk Vierhout, die uiteindelijk door de Duitsers werden gepakt, gemarteld en vermoord.

Een officiële kampleiding bestond er niet. Extern werden de zaakjes vooral geregeld door Opa Bakker en Tante Cor. In het kamp zelf was geen leider, er was een soort dorpsoudste die het voor het zeggen had.

Opmerkelijk was dat de ouderen vertrouwen hadden in de jeugd. Die was optimistisch, vindingrijk in het bedenken van oplossingen in moeilijke situaties. De ouderen klampten zich aan dit optimisme vast. De kampregels werden door de onderduikers zelf gemaakt.

De inwoners van het Verscholen Dorp mochten niet te ver van de hutten gaan, overdag geen kachel stoken in verband met de opdwarrelende rook en vooral geen lawaai maken.
De bewoners voelden zich betrekkelijk veilig in de hutten. Vanaf de weg waren deze niet te zien. Open plekken werden opnieuw ingeplant.

Als er gevaar dreigde, werden de bewoners gewaarschuwd door de bevolking. Ze moesten zich dan koest houden en paraat zijn voor een vlucht. Bij toerbeurt werden er dan wachten uitgezet. Voor de voedselvoorziening moest de kampleiding de zwarte markt op.
Koeien, varkens, karrenvrachten aardappelen en dergelijke werden op de kop getikt. In vergelijking met de inwoners van de Randstad hadden de onderduikers in Vierhouten geen gebrek. De 'goede' bevolking stond daar borg voor.

Eind oktober 1944 werd het dorp bij toeval ontdekt door twee Duitse SS'ers die aan het jagen waren.
De meeste onderduikers wisten te ontkomen. De lezingen van hoe dat precies is gegaan lopen uiteen, maar meest aannemelijk is dat de Duitsers eerst versterking halen. Dat is wellicht de redding geweest van veel onderduikers. Vijf joodse kampbewoners werden door de Duitsers in de buurt van de Tongerenseweg op de vlucht gepakt en neergeschoten. Hiervoor werd een monument opgericht aan de Tongerenseweg tussen het Geheime dorp en Vierhouten

De herinnering aan dit imposante oorlogsdrama blijft bewaard in de bossen waar drie hutten zijn nagebouwd.
Voor Opa Bakker en Tante Cor is in het bos een gedenksteen geplaatst (zie foto links) evenals vele jaren later voor de initiator de heer Von Baumhauer.

Ook staat er een gedenksteen op de plaats waar de Duiters de gevangen genomen onderduikers hebben doodgeschoten.

De gebeurtenissen rond het Geheime dorp zijn voornamelijk vastgelegd in vier boeken, 'Het geheime dorp' van H.J. van Nijnatten-Doffegnies, 'Onderduikers op de Veluwe' en 'Het Verscolen Dorp' van Aart Visser en 'Het verborgen dorp' van Jeroen Thijssen.
Het Geheime Dorp is goed bereikbaar: lopend (plm. 5 kilometer vanaf bezoekerscentrum Zandenbos), fietsend (over de Pas Op-Weg en over een fietspad vanuit Vierhouten) en met de auto (uitsluitend vanaf de kant van Vierhouten).

Een informatiepaneel bij de hutten geeft u tekst en uitleg over Het Geheime Dorp.

Openingstijden:
Vanaf 1 mei t/m de herfstvakantie maandag t/m zaterdag van 9.30-13.00 uur
Maanden juli en augustus: 9.00-16.00 uur Zon- en feestdagen gesloten

Toegang gratis.